Jak radzić sobie z trudnymi emocjami?

Podejście Gestalt w praktyce

Trudne emocje są nieodłączną częścią ludzkiego doświadczenia. Złość, smutek, lęk, wstyd – to uczucia, które często próbujemy ukryć, zminimalizować albo „rozwiązać” jak problem matematyczny. Tymczasem w psychoterapii Gestalt uznajemy, że emocje – nawet te trudne – są nośnikami informacji o naszych potrzebach, granicach i relacji ze światem.

W tym artykule przyjrzę się temu, czym są trudne emocje w świetle podejścia Gestalt i zaproponuję kilka prostych ćwiczeń, które mogą pomóc Ci wejść z nimi w kontakt, zamiast je od siebie odcinać.

Czym są trudne emocje?

Niektóre emocje bywają społecznie oceniane jako „negatywne” lub „niepożądane”. Przykłady? Złość u kobiety, płacz u mężczyzny, zazdrość u kogokolwiek. Jednak w ujęciu Gestalt nie istnieją emocje „złe” – są tylko te, które bywają trudne do przeżycia lub nieakceptowane w naszym środowisku. Często uczymy się odcinać od nich, bo w dzieciństwie nie było dla nich miejsca.

Tymczasem emocje to sygnały, że coś się w nas poruszyło. Są jak fale – przychodzą, przynoszą informację i naturalnie odpływają, jeśli nie próbujemy ich zablokować.

Gestalt: obecność, świadomość i kontakt

W Gestalcie mówimy: „świadomość jest lecznicza sama w sobie”. Nie chodzi o analizowanie emocji, ale o doświadczanie ich tu i teraz – w ciele, w oddechu, w gestach. Kiedy pozwalamy sobie poczuć emocję, przestaje ona rządzić nami z cienia.

Praca z emocjami w tym podejściu to proces:

1. Zauważenia – „co teraz czuję?”

2. Uznania – „czy pozwalam sobie to czuć?”

3. Doświadczenia – „jak to przeżywam w ciele?”

4. Wyrażenia – „czy mogę to wypowiedzieć, narysować, wytańczyć?”

Dlaczego uciekamy od emocji?

Dla wielu z nas kontakt z emocją oznacza wejście w coś nieznanego, czasem nawet zagrażającego. Lęk przed złością, która może „zniszczyć relację”. Wstyd, który „zabiera głos”. Smutek, który „odbiera energię”. To często echo przeszłych doświadczeń – sytuacji, w których emocje nie były mile widziane albo powodowały odrzucenie.

Podejście Gestalt daje przestrzeń na te emocje, nie próbując ich zmienić – ale uznając ich obecność jako część pełni człowieka.

Co robić, gdy pojawiają się trudne emocje?

Zamiast próbować się „uspokoić”, „opanować” albo „przekonać się, że nie ma powodu”, Gestalt proponuje zatrzymanie się i zapytanie:

• Co się we mnie teraz dzieje?

• Co uruchomiło tę emocję?

• Co mówi mi moje ciało?

• Czy próbuję coś wyrazić lub ochronić?

To nie musi być intelektualna analiza – wystarczy chwila obecności, np. poprzez świadomy oddech i zauważenie napięcia w ciele.

Trzy ćwiczenia do autoterapii Gestalt

Poniżej znajdziesz trzy ćwiczenia, które możesz wykonywać samodzielnie, aby lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami. Nie zastąpią one pracy terapeutycznej, ale mogą być cennym krokiem w stronę większego kontaktu ze sobą.

1. „Czego teraz doświadczam?” – dialog ze sobą

Znajdź spokojne miejsce i usiądź wygodnie. Zamknij oczy i zapytaj siebie:

Co teraz czuję?Gdzie w ciele to odczuwam?Jaką ma temperaturę, kolor, kształt?Co ta emocja chce mi powiedzieć?

Nie oceniaj. Nie zmieniaj. Po prostu bądź z tym, co jest – przez 3–5 minut. Możesz zapisać swoje obserwacje po ćwiczeniu.

2. „Pusta poduszka” – wyrażenie niewyrażonego

Połóż na krześle lub przed sobą poduszkę. Wyobraź sobie, że siedzi tam ktoś (lub coś), co wywołuje w Tobie trudne emocje. Powiedz tej postaci wszystko, co chcesz powiedzieć – głośno lub w myślach.

Możesz się zezłościć, zapłakać, milczeć – to Twoja przestrzeń. To ćwiczenie nie służy konfrontacji z realną osobą, ale doświadczeniu emocji, które nosisz w sobie.

3. „Zatrzymanie figury” – świadomy stop-klatka

W momencie silnej emocji (np. złości w rozmowie), zatrzymaj się na kilka sekund. Weź głęboki oddech i zapytaj siebie:

Co teraz chcę zrobić?Co dzieje się w moim ciele?Co by się stało, gdybym to wyraził/a?Czego potrzebuję?

Ten mikromoment refleksji może pomóc Ci wrócić do siebie i podjąć bardziej świadomą decyzję – np. czy chcesz wyrazić emocję, czy zadbać o siebie inaczej.

Na zakończenie

Trudne emocje nie są przeszkodą – są drogowskazem. Pokazują nam, gdzie coś nas porusza, czego potrzebujemy, gdzie chcemy postawić granicę lub gdzie czegoś brakuje.

Podejście Gestalt nie uczy, jak „naprawiać” emocje, ale jak je przyjmować i przeżywać – z pełnią obecności i szacunkiem do siebie. To praktyka kontaktu – ze sobą, z drugim człowiekiem, ze światem.

Jeśli chcesz przyjrzeć się temu głębiej, możesz poszukać wsparcia terapeuty Gestalt – w relacji terapeutycznej te emocje mogą wreszcie znaleźć swoje miejsce.